Loading...
Thumbnail Image
Item

Kapa Haka Whakataetae Kua tini haere te kanohi o te mahi kapa haka i te ao hurihuri nei.

Abstract
KO TE ARIA Tihei Haka! Mauriora Kapa haka (Rollo 2006) Ka tū te ihiihi, ka tū te wanawana o te hunga i ngā hui whakataetae kapa haka o te motu. He hui rongonui i te maramataka a te Māori ia tau ia tau, ā, he hui whakahirahira anō mō rātou mā i whakawhiti mai i tāwahi rā hoki. Mā te mahi a te kapa haka ka whakaari ngā rōpū haka i ngā mahi nō nehe rā me ngā mahi hou o te ao onāianei. Ahakoa te āhuatanga o te mahi, he taonga tuku iho nā rātou mā kua mene ki te pō. Moe mai rā e te kāhui o ngā whetu i te pō, moe mai i te Ariki o te rangi. I tēnei tuhinga, e āta titiro ana 'hau ki ngā mahi hou me te āhuatanga hou kei ngā rōpū haka i te whakataetae-a-motu, arā Te Matatini me ētahi atu momo whakataetae i Aotearoa, tāpiri mai hoki ērā kei Te Moana nui a Kiwa. Ko te ingoa matua o tēnei tuhinga, KAPA HAKA WHAKATAETAE. Kua tīni haere te kanohi o te mahi kapa haka i te ao hurihuri nei . No reira, ko te tino pātai kei tēnei rangahau ko tērā. He aha ngā mahi hou kei te kapa haka whakataetae? Nā he hua anō hoki kei reira? Ka hāngaia tonu e te tuhinga nei ngā hui whakataetae kapa haka mai i te tau 1972 tae noa ki te tau 2006. Ngā ūpoko o te tuhinga whakapae E whā ngā wāhanga ūpoko o tēnei tuhinga whakapae. Mā ngā ūpoko katoa ka kitea ai ngā momo kaupapa ake e hāngai pū ana ki te kaupapa mō te whakataetae kapa haka me ōna āhuatanga hou. He mahi whakahirahira tāku ki te whakatakoto i ngā kōrero, i ngā whakaaro, i ngā mātauranga o tēnā tangata mōhio, o tēnā tangata mātau ki roto i ngā whare māramatanga, arā ngā wāhanga wēnā, hei mātauranga hou mō te ao katoa. I te ūpoko tuatahi, ka anga te titiro ki ngā whakamāramatanga o ngā tikanga-a-iwi e pā ana ki te tūturutanga me te ao o te kapa haka. Mā wēnei whakamāramatanga hei awhi i a 'hau i taku rangahau ki te mahi onāianei o te whakataetae kapa haka. Ka whai mātauranga 'hau mō ngā tikanga o ngā kupu e rua. Ko ēnei ko te kupu haka te tuatahi, ā, ko te kupu kapa haka te tuarua. He aha ngā rerekētanga me te ōritenga o wēnei kupu rongonui? Ka anga whakamua ki ngā tūmanako me ngā ritenga o te whakataetae kapa haka a te motu mai i te New Zealand Polynesian Festival tae atu ki Te Matatini. Ko te whāinga mutunga o tēnei wāhanga, ka hoki whakanui ki te whakataetae-a-motu mai i te tau 1972 tae noa atu ki te tau 2006. Ko te ūpoko tuarua, ka whakatakoto e 'hau ngā whakautu o ngā patapātai mai i ngā rārangi kōrero me ngā whakaaro whānui i whakahokia mai e ngā tāngata o ngā rōpū haka e whā, arā, Te Rōpū Haka o Te Kotahitanga, Ngāti Poneke Young Māori Club, ko Te Waihīrere, ā, huri atu ki Te Pou a Mangatāwhiri hoki, he rōpū i whakatūhia anō i te tau 2005. I tēnei wāhanga ka kitea ngā kōrero ātaahua, ngā mātauranga tūturu me ngā whakaaro hōhonu o ngā kaiako me ngā tāngata e tautoko ana i taku mahi kimi mātauranga. Nā rātou ka ohorere, ka mirimiri hoki i tōku hinengaro ki ngā māramatanga hou. He tika anō te kupu ā Pā Henare Tate nō Ngapuhi nui tonu e kī ana, Mā te whakaatu, ka mōhio, mā te mōhio, ka mārama, mā te mārama, ka mātau, mā te mātau, ka ora (Barlow 1991) I te ūpoko tuatoru he whakaaturanga tēnei o āku tirohanga ki ngā āhua rerekē me ngā mahi hou i roto i ngā rōpū haka i runga i te ātamira o te whakataetae, i roto hoki i te mura o te ahi o te whakataetae. Kua tuhituhi au i ngā momo āhuatanga e pā ana ki te taha o te kanikani, te mahi-a-korikori me ngā mahi katoa i runga i te atamira. Ahakoa iti ko tētahi atu wahanga o ērā kōrero e pā ana ki te pūoro me ōna mana kua puta i konei. Ka huri taku tuhinga ki te taha o te reo waiata, te toi whakaari me te whakaataata o ngā mahi a te Rēhia. I konei ka titiro ki te tāmoko, te pani kanohi me te pani tinana, arā he mahi hou katoa. Ko te wahanga mutunga e pā ana ki te reo Māori me te tito waiata hoki. Ahakoa he maha ngā āhuatanga, ko ngā tuhinga nei mō ia āhuatanga kia kitea ai ngā rerekēnga me ngā mahi hou i te whakataetae kapa haka o te ao Māori. No reira te nuinga engari ko wētahi i whakaurua mai i ētahi atu iwi ō tāwahi. Ko te ūpoko whakamutunga, ka hāngai taku titiro ki te ao o te whakataetae, arā, ki ngā whakaaro me te tā o te hinengaro me te ngākau o te tangata. Ka peka haere ki te whakatū o ngā rōpū whakataetae me te parakatihi o ngā waiata, ngā haka me ngā whakaritenga mo te whakataetae kapa haka. Ko te kōrero whakamutunga, ka huri ki wētahi atu o ngā whakataetae mai i Te Kuki Airani, i Tahiti me Hawaii hoki. Āe mārika, ka ora te ao o te whakataetae puta noa i te ao nui. Ki ahau, mā tēnei tuhinga hei whakapuare ngā hurihanga o te ao Māori me te ao o te kapa haka. Ka ea, he tika hoki te whakataukī rā, ka pū te ruha, ka hao te rangatahi (Ryan 1995), arā ka kimi i ērā e pīataata ai o rātou wairua, hinengaro, ngākau.
Type
Thesis
Type of thesis
Series
Citation
Rollo, T. M. P. (2007). Kapa Haka Whakataetae Kua tini haere te kanohi o te mahi kapa haka i te ao hurihuri nei. (Thesis, Master of Arts (MA)). The University of Waikato, Hamilton, New Zealand. Retrieved from https://hdl.handle.net/10289/2522
Date
2007
Publisher
The University of Waikato
Supervisors
Rights
All items in Research Commons are provided for private study and research purposes and are protected by copyright with all rights reserved unless otherwise indicated.