Milroy, Te WharehuiaCampbell, Hinehou2025-07-282025-07-281996https://hdl.handle.net/10289/17523‘He wahine, he whenua e ora ai te tangata. He wahine, he whenua e mate ai te tangata!' Ko te tino kaupapa o tēnei puawānanga, he rapu, he kimi hoki i ngā Mana-Kura-Nui kei Te Ao Wahine Māori. Ka āta tirohia ngā ingoa i tapaina ki ngā ao me ā rātau nā whakatipuranga, e puta ai ngā pūmanawa motuhake kei a te wahine, me ngā tauritenga mahi kei a te tāne rāua ko te wahine. Koirā ēnā ko Te Aoaonui, ko Te Kore, ko Te Pō, ki ngā Ao-Mārama ka heke ki Te Ao-Tūroa, ka hoki atu anō ki Te Pō, ki Te Muriwai-hou, ki Rarohenga. Ka āta rapua ngā tikanga kei aua ao, hei pou-herenga kōrero, ki waenga i ngā ao me ngā reanga whakatipu. Ko te kimi anō hoki i ngā tikanga i whakaū ai i ēnei Mana-Kura-Nui. Koia nei ētahi o aua tikanga ka āta tirohia i konei arā ko te toi o ngā mahi, te roi o ngā mata, te poi i ngā uri, te hoe i ngā tira, te koi o te hinengaro, te oi o te wairua, te kō o te reo, te ngoi o te mauri, me te kikokikotanga o te wahine. Kua rangahautia ētahi kōrero mai i ngā kura koroiti, i ngā kete raukura, me ngā wānanga nui, o te ao Māori me i o te ao Pākehā. Ka tīmata mai i te pūtahitanga o ngā ao, o Te Kore, o Te Pō, o Te Māramatanga iti, o Te Awatea, o Te Ao-tūroa, me o Te Muriwai-hou. Ahakoa iti te whakaputa o ēnei ko te mea nui kē, arā ko ngā tauritenga kōrero, tauritenga tikanga, atu i ngā ao o Tauiwi mā ki ō tātau. Nā ka āta wānanga kia mōhio ai te kaipānui ki ngā ritenga me ngā rerekētanga kei aua ao e hāngai ana ki te wahine Māori. Ko ētahi o ngā whakamārama kei te reo o tauiwi, itiiti noa nei ēnā. Ka mau hoki ki te whakaaro Māori, hei taonga here i te ngako o ngā kōrero me i o ngā tikanga. Ka āta rapua mai i roto i ngā whakapapa, karakia, waiata, pōkeka, tauparapara, kōrerorero, kupu whakaari, whakataukī hoki, me ngā waituhi, waitohu o te ao wahine Māori. Ka haria mai anō hoki e te kaituhi ēnei waituhi kia puta ko ngā whakaaro nui o te wahine Māori i roto hoki i Te Ao-hurihuri. He mea hou ki ngā taringa o te kaituhi, ki te whakarongo ki te wahine e whakaputa ana i tōna nui. Koia tēnei ka haria mai e te kaituhi ōna whakakitenga nui, ka tāpiri atu ki ērā o ngā hākui, hākoro o ngā wānanga nui, inā ka tuia ēnei kōrero kia tina. “He hapū ki te wahine, e kapi ai te ao, he tauā ki te tāne, e ora ai te ao." Waiho mā ngā tāne e whakaputa i te taha ki a rātau.mi-NZAll items in Research Commons are provided for private study and research purposes and are protected by copyright with all rights reserved unless otherwise indicated.Wāhine MāoriAtua wahineMāori womenMāori cosmologyNgā mana-kura-nui kei te ao wahine MāoriThesis