Melborne, HiriniRaerino, Heddell Robert2024-04-172024-04-172000https://hdl.handle.net/10289/16529Ko tēnei tuhingaroa, he rangahau hai wherawhera ake i te āhuatanga o te reo Māori, e kiia ana ko tōna oro, me te kū o ngā kupu kōrero o taua reo. Ko te aronga whakaaro o tēnei rangahau, he rapu i tētahi āhuatanga kāore anō kia tirotirohia, kia tuhia rānei mō te reo Māori. Ehara tēnei rangahau i te kaupapa, i te mahi hou. Otirā, kai te whai te kaituhi i ngā rangahau kua oti kē i wētahi tohunga te wānanga mō wētahi atu reo. Ko tā te kaituhi he whai i ngā tauira a te hunga wetewete reo nei, ka uwhi ai ki runga i te reo Māori hai āwhina i ngā tātaritanga ā te kaituhi mō tōna ake reo, arā, te reo Māori. Kai te upoko tuatahi ka whaia ngā rerenga whakaaro i pūpū ake ai te taitara 'te kū o te kupu' mō tēnei mahi rangahau. Inā ka tirohia i ahu ngā oro o te reo mai i whea e ai ki tā te Māori wānanga. Mai i ngā oro ka puta ko ngā ku o ngā kupu me ngā kupu o ngā rārangi kōrero. Hai te upoko tuarua ka tirohia ngā kōrero kua tuhia e ngā tohunga wetewete reo e pā ana ki te kaupapa o tēnei tuhingaroa, arā, te kū o te kupu. Ko ngā tirohanga mō te reo ake, arā, i ahu mai i whea, he aha ōna momo whakaata me tōna pakaritanga ka tirohia i roto i te upoko tuatoru. Mai i ngā momo whakaata o te reo i roto i ngā momo waiata, ka āta tahuri te kaituhi ki te whakawhānui haere i tana wetewete me tāna tūhononga i ngā rerenga me ngā pekanga o te ku o te kupu. Kai te upoko tuarima ka tirohia ngā whāinga me ngā aronga ā wētahi kaitito waiata Māori me wētahi kaikōrero i te reo Māori, mō ō rātau māramatanga ki ngā kū me ngā oro o te reo Māori. Kai te upoko tuaono e whāriki ana wētahi tauira kōrero Māori, hai whakaata i ngā momo orōmāhara, oro ohorere, ororite, kupu whakahuarua me wērā atu tauira whakaahua i ngā kū o te kupu me ngā oro o te reo Māori. Ko ngā hua o tēnei rangahau, o tēnei tuhingaroa ka kitea i roto i te upoko tuawhitu. Kōinei te whakakopinga o tēnei mahi.mi-NZAll items in Research Commons are provided for private study and research purposes and are protected by copyright with all rights reserved unless otherwise indicated.Māori language- etymologyphonologyword formationTe kū o te kupuThesis