Loading...
Abstract
He HÅnore, he korÅria, he maungÄrongo ki runga ki te whenua, he whakaaro pai ki ngÄ tÄnagata katoa.
Ko te tÄhu o tÄnei tuhituhinga he titiro ki Te HÄhi RingatÅ« i runga o Whitianga marae. E rua noa iho ngÄ RÄ RingatÅ« ka tÅ« ki runga i tÄnei marae, arÄ, ko Te Huamata, hei te tahi o Hune tÄnÄ me Te Pure, hei te tahi o NÅema tÄnÄ. I roto i te tuhituhingaroa nei ka titiro he aha I tae atu ai wÄnei tikanga ki tÄnei o ngÄ marae. Ka whakatakoto haere, i pÄhea hoki ngÄ whakahaeretanga i te wÄ o ngÄ pakeke. KÄtahi ka titiro ki ngÄ whakarerekÄtanga ki ngÄ tikanga i roto i te wÄ, Ä, he aha i pÄrÄ ai.
Kua tata ki te toru tekau tau mai i te whakakoretanga o Te MÄratapu a Te RingatÅ« i roto i wÄna whakahaerenga i Te Huamata me Te Pure. Ko tÄrÄ tÅ«Ähuatanga o Te RingatÅ« e kore nei e kitea e tÄnei reanga tangata.
Tokoiti noa nei, me kÄ«, ngÄ mÅrehu o tÄrÄ whakatipuranga pakeke i kitea wÄrÄ tÅ«Ähuatanga e ora tonu ana. NÅ reira i toko ake te whakaaro ki te rangahau, ki te kohikohi hoki i ngÄ kÅrero i te hunga i rongo, i kite, i tipu ake hoki i roto i tÄrÄ Ao. He pekanga nui o te tuhinga nei kua titiro ki Te Huamata me Te Pure me wÅna tapu, me wÅna whakahaerenga ki runga o te marae o Whitianga.
Ki te whakawhÄriki i ngÄ kÅrero nei mÅ Te RingatÅ« ki runga o Whitianga kua tÄtaritia kia waru ngÄ pekanga o te tuhinga kia mÄrama ai ki te karu pÄnui i ngÄ kÅrero; i pÄhea tae atu ai Te RingatÅ« ki runga o Whitianga, i pÄhea tÄna kawe i ngÄ tikanga, Ä, he aha i whakarerekÄngia ai tÄna kawe i Te Huamata me Te Pure i roto I te wÄ.
Tuatahi: Ki te kÅrero mÅ Te RingatÅ« me hoki ki te tÄ«mata maitanga o Te RingatÅ«. Ka tirohia, nÄ wai i tÄ«mata, Ä, he aha i tÄ«mataria ai, me te whakaatu i wÄtahi Ähuatanga i pÄ ki tÅna Poropiti me wÄna pononga i te tÄ«matatanga rÄ anÅ o Te RingatÅ«.
Tuarua: Ko te whai haere tÄnei i ngÄ takahanga waewae o ngÄ tÄ«puna o Te WhÄnau-a-Apanui, ki te whai i Te RingatÅ«. Ka titiro he aha te take i huri ai a Te WhÄnau-a-Apanui ki ngÄ tikanga o Te RingatÅ«. Ka titiro anÅ hoki ki te taenga atu o Te Kooti me tana iwi RingatÅ« ki roto o Te WhÄnau-a-Apanui me wÄna mahi ki a rÄtou i reira.
Tuatoru: Ka whakaatu i konei, he aha te take ko wÄtahi marae tokoiti noa iho o Te WhÄnau-a-Apanui ka noho hei marae RingatÅ«, mai i te taenga atu o Te RingatÅ«, aÄ, tae noa ki tÄnei rÄ.
TuawhÄ: I konei ka tae ki te pÅ«take o te tuhinga. Ka titiro i konei ki te taenga o ngÄ whakahaere RingatÅ«, arÄ, Te Huamata me Te Pure ki runga i te marae o Whitianga. Ka whakaatu i konei, he aha i tae atu ai wÄnei tikanga ki tÄrÄ marae. Ka kite anÄ hoki he aha i karangatia ko Whitianga te marae pou mÅ Te RingatÅ« ki roto o Te WhÄnau-a-Apanui.
Tuarima: Ka tiro haeretia i konei ngÄ tikanga e pÄ ana ki Te Huamata me wÅna whakahaere I ngÄ. tapu katoa e pÄ ana ki Te Huamata. Ka whakarÄrangitia ko ngÄ karakia me wÅna kaupapa katoa kia kite ai te kaipÄnui i te hÅhonutanga o tÄnei tikanga a Te RingatÅ«. I konei ka kite anÅ hoki te kaipÄnui i ngÄ kÅrero a ngÄ pakeke, nÄna nei i kite, i tipu ake i roto i tÄrÄ tikanga.
Tuaono: Ka titiro i konei ko ngÄ whakahaere a Te RingatÅ« i tÄnei tikanga, arÄ, Te Pure. PÄrÄ anÅ ki te tipuranga tuarima, ka whakarÄrangitia ai ko ngÄ karakia me wÅna kaupapa katoa kia kite ai te kaipÄnui i te tikanga o Te Pure, Ä, he aha i pÄrÄ rawa ai te kaha whakapono o ngÄ pakeke ki tÄnei tÅ«Ähuatanga, ko Te Pure.
Tuawhitu: I konei ka titiro ki a Paora Delamere me te take i whakarerekÄngia ai e ia ngÄ tikanga tapu o Te Huamata me Te Pure. Ka titiro anÅ hoki ki wÄtahi Ähuatanga hou i tÄ«mataria ai e ia i waenganui i Te RingatÅ« whanui huri i Aotearoa.
Tuawaru: Ka tuituia ngÄ pekanga katoa ki te whakamÄrama i ngÄ kÅrero kia eke katoa ki runga i te tÄhÅ«hÅ« o te kÅrero. Ka kitea te take i tÄ«mataria ai Te Ringatu, arÄ ngÄ kairiri a MÄori ki a tauiwi. Ä, pÄrÄ anÅ te take i huri ai a Te WhÄnau-a-Apanui ki ngÄ tikanga a Te RingatÅ«. Koira i hanake hoki ai ngÄ pakeke ki Åtewa ki te pÅhiri i a Te Kooti ki te rohe o Te WhÄnau-a-Apanui, nÄ te rauwhaitanga o te patu i ngÄ papatipu. Ko te hokitanga ki te haumoana o Te WhÄnau-a-Apanui, ko te hokinga anÅ hoki o Te MÄratapu o Te Huamata, o Te Pure ki reira toka atu ai. Ka haere te wÄ, Ä, nÄwai rÄ ka poua wÄnei tikanga a Te RingatÅ« ki Te MÄratapu ki runga o Whitianga, ana, i tipu ake he tipu hou, he oranga hou, Ä, he tikanga hou i te huringa o te wÄ.
Katoa wÄnei kÅrero hei whakaatu i te Ähua o te taenga o Te Huamata me Te Pure ki runga o Whitianga marae, mai i te kunenga ake o te whakaaro ki te whai I wÄnei tikanga, Ä, tae noa ki te whakatinanatanga e haere ake nei, e haere ake. He rautau kua taha, he raurau tau e haere mai nei.
Type
Thesis
Type of thesis
Series
Citation
Maxwell, T. K. (1998). Te KÅpura (Thesis, Master of Arts (MA)). University of Waikato, Hamilton, New Zealand. Retrieved from https://hdl.handle.net/10289/9666
Date
1998
Publisher
University of Waikato
Degree
Supervisors
Rights
All items in Research Commons are provided for private study and research purposes and are protected by copyright with all rights reserved unless otherwise indicated.