Ko ia tonu te rangatira o tana mauri: Ko te Mauritau hei tohu o te puāwaitanga o Te Aho Matua i te Kura Kaupapa Māori o Hoani Waititi Marae

Abstract

Ko te mauri te wāhanga wairua o te tangata e whakahihiri i te tinana me te tūhonohono nei i te wairua ki te kikokiko. Ko te mauri te wāhanga ora o te tangata, ā, i te roanga atu o te oranga o te tangata ka rerekē te tau o te mauri nā ngā awenga o tōna ao. Ko te Mauritau te wā e ita pai ana te wairua ki te kikokiko. Kua whai ngātahitanga ērā mea e rua. Kei tōna ito, ki te Mauritau te tangata, e wātea ana ia, kāhore ōna taumaha, ka mutu e tuwhera ana ia ki tōna ao. Ko tā Te Aho Matua, ka whakatō te mauri ki te tangata i te whakatōnga o te kākano ki te kōpū. Ko te Mauritau tētahi āhuatanga kāhore anō kia tino rangahau, ā, he iti noa ngā wā te kite atu ki te puna mātātuhi, heoi anō, ka rangona whānuitia ki Te Kura Kaupapa Māori o Hoani Waititi Marae. Ko tā tēnei kaupapa rangahau, ko te Mauritau tētahi o ngā puāwaitanga matua o Te Aho Matua, ā, kua taupuhipuhi nei ki ngā whakaaro o rātou i whai wāhi nei ki tēnei kaupapa rangahau. Ko te manako nui o tēnei kaupapa rangahau ko te whakawhānui i te mōhioranga mō ngā hua o ngā Kura Kaupapa Māori mā te ruku hōhonu ki te Mauritau i te whānau o Te Kura Kaupapa Māori o Hoani Waititi Marae.

Kua whā tekau tau neke atu kua hipa mai i te orokotīmatanga o ngā Kura Kaupapa Māori, otirā, te Kura Kaupapa Māori o Hoani Waititi Marae. Ko te tino take o ngā Kura Kaupapa Māori ko te whakarauora reo me te whakarauora tikanga, heoi anō, he tini me te mano ngā angitutanga, ngā painga kua puta mai i ēnei kura tua atu i ēnei whāinga e rua. Ko Te Aho Matua te tūāpapa ā-mātāpono mō ngā Kura Kaupapa Māori e whakawhārikihia ngā uaratanga matua kia whakatutuki i ngā wawata nui, i ngā ōhākī nui ā kui mā, a koro mā mō te orangatonutanga o te reo Māori me ngā tikanga Māori. Ko tā tēnei kaupapa rangahau, ko te Mauritau tētahi āhuatanga i puāwai i ngā kura Aho Matua, ā, ka kitea rawatia tēnei puāwaitanga ki Te Kura Kaupapa Māori o Hoani Waititi.

He Rangahau Kaupapa Māori tēnei, ā, i tārai i ngā tikanga me ngā tukanga o te kaupapa rangahau nei kia Māori te karawhiu. Ko Te Aho Matua me ōna uaratanga e tū hei pou whakawhirinaki i te Kaupapa Rangahau Māori. E rua ngā tukanga i whāia e te tuhikura nei, arā, ko te iāna me te puawānanga. Ko te iāna tētahi kupu mino nō Te Tai Tokerau mō te kōrero ōpaki, ā, kua iāna tahi ki ngā pakeke tokowhitu nō te whānau o Te Kura Kaupapa Māori o Hoani Waititi Marae. Ko te puawānanga he wānanga ki ngā ākonga tokowhitu o te reanga tuakana o te wharekura kia āta wherawhera i ngā āhuatanga o te Mauritau ki a rātou. I te whakaraupapatia ngā kōrero i puta mai i ngā iāna me te puawānanga mā ngā uaratanga o Te Aho Matua.